8 april 2020

 Aan de Leden en Vrienden van De Kapel, een Paasoverdenking van ds. Katrijne Bezemer

Het is vreemd dat de grootsheid van de mens zo kwetsbaar is. Het is vreemd dat de leefstijl die mensen hebben uitgevonden zo makkelijk door een virus kan worden gestopt.  Bijna geen vliegtuig komt meer over. Is het een weldadige stilte?

Pasen is een feest dat van oudsher twee verschillende gedachtelijnen combineert. In de kerken wordt het leven, de dood en de opstanding van Jezus Christus herdacht. Maar tegelijkertijd wordt op Pasen de komst van de lente met nieuwe geboorten en nieuwe groei en bloei gevierd.

De herinnering aan het leven van Jezus, volgt elk jaar een zelfde patroon. Een voorbereidingstijd vanaf Aswoensdag tot de laatste week voor Pasen. Deze begint met Palmpasen. Gedurende de week wordt of op Witte Donderdag of Goede Vrijdag het Avondmaal of de Eucharistie gehouden. Sommige stromingen gaan er vanuit dat Jezus op wonderbare wijze present is in het brood en de wijn. Wij vieren het meestal als bijeenkomst ter ere van zijn leven.

De discipel Judas zou, na de Avondmaalviering, Jezus hebben verraden voor 30 zilverstukken. In de streek van Getsemane werd hij gearresteerd. Na de kruisiging van Jezus gebeurde het grote wonder. Op de zondag stond Jezus Christus op uit de dood. Het graf waarin zijn lichaam was gelegd was leeg. Volgens het Evangelie van Johannes zag Maria Magdalena bij het lege graf een man lopen die ze voor de tuinman hield. Deze maakte zich bekend als de opgestane Jezus. De treurige week van verraad, bloed en dood kreeg een buitengewoon en hoopvol vervolg  met de opstanding van Jezus Christus.

Hij zou plaatsvervangend de fouten van de mensen hebben gedragen en de mens met God hebben verzoend. Als een van de tekenen van dit nieuwe begin wordt vervolgens in de kerken een nieuwe kaars, de paaskaars,  geïntroduceerdt. Wij willen als vrijzinnige vereniging de opstanding en het paasmysterie voor ieders eigen interpretatie open laten.

Nu de tweede lijn van Pasen; de lijn van het voorjaarsfeest. Dit feest begint ook al in de oud Joodse geschiedenis. Op Pasen wordt de bevrijding van het Joodse volk uit de slavernij in Egypte herdacht maar tevens het nieuwe voorjaar gevierd. Pesach of Pasha  slaat op lammetjes die ‘springen ‘ De opstanding van de natuur,  het nieuwe begin, het onmogelijke dat mogelijk wordt. Bevrijding, losmaking, voorjaar. Veel woorden die te maken hebben met herstel, worden aan Pasen gekoppeld. Ook wordt God als schepper en onderhouder van het leven en de natuur geëerd, om de vruchtbaarheid, de levensmogelijkheid en de nieuwe planten en gewassen.

Het is ook in onze tijd het voorjaar dat een troostrijke en geruststellende entourage biedt van onze opsluiting in huis. Toch even naar buiten op balkon of in de  tuin… De magnolia’s zijn uit. De bloesembomen verspreiden heerlijke geuren.  Veel Nederlanders zouden graag weer de frisse natuur intrekken. We zullen geduld moeten hebben…De natuur laat zien hoe dood en leven niet momenten zijn maar in elkaar overvloeien.

Marsman (1899-1940), de dichter van het bekende en geliefde gedicht Denkend aan Holland, schreef ook een indrukwekkend gedicht genaamd Phoenix. Dat gedicht is verbonden met een verhaal. Marsman zag zichzelf samen met zijn literaire vrienden, geconfronteerd met het grote vraagstuk van leven en dood. In zijn jonge jaren was dat ook ‘in de mode’. Het betrof de vraag hoe de grootsheid van de mens gerijmd kon worden met diens sterfelijkheid en imminente dood. Dood en leven lijken lijnrecht tegenover elkaar te staan, het ene moment ben je nog ‘on top of the world’ en dan ‘niet meer’. Marsman en de zijnen worstelden daarmee. Past dit vraagstuk ook niet mooi in onze tijd? Het coronavirus zet alles op zijn kop en zet alles op losse schroeven. Hebben wij niet hetzelfde vraagstuk?

Het gedicht Phoenix is vernoemd naar de mythische vogel. Zowel in de Chinese als ook de Griekse mythologie is deze vogel bekend. Het verhaal vertelt hoe de phoenix sterft en in brand vliegt. In het vuur ontstaat dan een nieuwe vogel. Kortom: de phoenix is onsterfelijk.

Marsman was in zijn jeugd zeer bewust toegetreden tot de Katholieke Kerk. Misschien heeft dat invloed gehad op het gedicht. Gaat het gedicht ‘Phoenix’ ook over de Christus in ons? Leven in dood en dood in leven? De phoenix combineert inderdaad beide. Het blijkt geen tegenstelling. Uit het oude onstaat nieuw leven.

Phoenix                                                                                     H. Marsman

 Vlam in mij, laai weer op;

hart in mij, heb geduld,

verdubbel het vertrouwen –

vogel in mij, laat zich nu opnieuw ontvouwen

de vleugelen, de nu nog moede en grauwe;

o, wiek nu op uit de verbrande takken

en laat den moed en uwe vaart niet zakken;

het nest is goed, maar het heelal is ruimer.

Dit symbool hebben wij nu wel nodig. Voor ons gewone leven, voor onze sociale contacten, voor onze bijeenkomsten in De Kapel, voor de economie, voor onze hoop.

Hartelijke groet, alle goeds voor u en de mensen die u lief zijn.

Katrijne Bezemer

Indien u contact wilt kunt u mailen naar kbezemer@iroka.nl . Ook kunt u voor een praatje bellen naar 071-5320438

Bovenaan een afbeelding van een schilderij van de Franse schilder Georges Rouault (1871-1958), Christus onderweg.